Ayak Bileği Protezi Ameliyatı

Ayak Bileği Protezi

Total ayak bileği artroplastisi olarak da bilinen ayak bileği protezi, bazı hastalar için uygun olan ayak bileği artritinin cerrahi tedavisidir.

Ayak bileği protezi ameliyatı uzun yıllardır ideal bir seçenek olmuştur. Teknoloji ve tekniklerdeki son gelişmeler, bu cerrahi yöntemi ayak bileği artritli hastaları tedavi etmek için tercih edilen seçenek haline getirdi. Ayak bileği replasmanı, ağrıyı azaltabilir ve eklemdeki hareketi koruyabilir. Bu, hastaların engebeli zeminde yürüme ve merdiven inip çıkma gibi görevleri yerine getirmesine yardımcı olur. Ayrıca, artrite yakalanmalarını önlemeye yardımcı olmak için ayağın diğer eklemlerini de korur.

Ayak bileği protezi ameliyatı nedir?

Ayak bileği protezi ameliyatı, eklemdeki kemik ve kıkırdak kısımlarının çıkarıldığı ve protez implantlarla değiştirildiği ayak bileği artriti için kullanılan cerrahi bir tedavidir. Total ayak bileği protezi üç farklı parçadan oluşur: Tibiaya titanyum metal bileşen, talusa kobalt-krom parça bağlanır ve ikisinin arasına polietilen (plastik) implant yerleştirilir. Bir ayak bileği replasmanı, eklemdeki hareketi korurken, ağrıyı uzaklaştırır.

Ayak bileği eklemi anatomisi ve artrit

Ayak bileği (tibiotalar eklem olarak da bilinir), ayağınızın dönmesine izin veren karmaşık bir eklemdir. Ayak bileği eklemini oluşturmak için üç ayrı kemik bir araya gelir. Bunlar şu şekildedir;

• Tibia (bacağınızdaki büyük kemik)
• Fibula (bacağınızın dış kısmındaki daha küçük kemik)
• Talus (bacağınızı ayağınıza bağlayan kemik)

Kıkırdak bu kemiklerin uçlarını kaplayarak düzgün bir şekilde kaymalarını sağlar. Ayak bileğindeki kıkırdak yaralanma veya hastalık nedeniyle hasar görür veya aşınırsa, hareket sırasında kemik yüzeyleri birbirine sürtünür. Bu, ayak bileğinde osteoartrite (eklem iltihabı) neden olur. Zamanla, osteoartrit kemik yüzeylerini aşındırarak eklemde kemik çıkıntılarına ve sertliğe neden olabilir.

Ayak bileği protezinde ne değiştirilir?

Ayak bileği eklemini oluşturan kaval kemiği ve talusun yüzeyi çıkarıldıktan sonra metal parçalar kemiğe yerleştirilir. Ardından, kaval kemiğindeki metal parçaya plastik bir ek parçası yapıştırılır.

Talusta avasküler nekroz varsa ne olur?

Bazı durumlarda, talusun bir kısmı kan akışını kaybeder ve çöker (avasküler nekroz veya osteonekroz olarak adlandırılır). Bu olduğunda, kemik artık sağlıklı değildir ve ayak bileği replasmanını destekleyemez. Ancak kemiğin ne kadarının nekrotik olduğuna bağlı olarak ek seçenekler de var.

Nekroz alanı küçükse, o zaman kemiğin o kısmı değiştirme sırasında çıkarılabilir ve implant, talusun hala sağlıklı olan geri kalanına dayanabilir. Nekroz alanı çok büyükse, talus kemiğinin tamamı hastaya özel yapılmış metal bir parça ile değiştirilebilir.

Kimler ayak bileği protezi için uygundur?

Ayak bileği replasmanı, aşağıdakiler gibi cerrahi olmayan tedavilerle ayak bileği artrit ağrısını ve şişmesini artık kontrol edemeyen hastalar içindir;

Fizik Tedavi

• Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar
• Kortikosteroid enjeksiyonları

Ayak bileği replasmanı mı yoksa ayak bileği füzyonu mu?

Çalışmalar, replasman ve füzyonun aynı derecede ağrı kesici özellik sunduğunu, ancak ayak bileği replasmanının eklemin esnekliğini koruyarak ayak bileğinde çok daha iyi işlev sağladığını göstermiştir. Ancak bazı hastalarda ayak bileği replasmanı mümkün değildir ve füzyon uygun seçenektir.

Ayak bileği replasmanı kabul görmeden önce, ayak bileği artritinin standart tedavisi ayak bileği füzyon cerrahisiydi. Bir ayak bileği füzyonunda, ayak bileğinin iki kemiği, tibia ve talus birbirine birleştirilir ve plakalar veya vidalarla yerinde tutulur. Zamanla, kemikler birlikte iyileşir. Bu gerçekleştiğinde, eklem artık incinmeyecek, aynı zamanda artık bükülmeyecektir.

Ayak bileği füzyonu ne zaman ayak bileği protezinden daha iyi bir seçenektir?

Bazı hastaların ayak bileği replasmanı yapamamasının çeşitli nedenleri vardır. Kemiklerinin çok zayıf olması veya ayak bileği ve ayağında düzeltilemeyecek bir deformite veya yanlış kaynama olması olabilir. Ek olarak, aktif enfeksiyonu olan hastalar ayak bileği replasmanı için aday değildir ve en iyi şekilde füzyon ile tedavi edilir.

Ayak bileği protezi neden şimdi daha iyi bir seçenek?

Total ayak bileği implantları artık yıllar öncesine göre daha anatomiktir. Bu, ayak bileğinin normal anatomisini geri kazandırdıkları ve ayak bileğinden yalnızca minimal kemik dokusunun çıkarılmasını gerektirdiği anlamına gelir. Ameliyatı gerçekleştirmek için kullanılan aletler de önemli ölçüde iyileştirildi ve ortopedi cerrahlarının ameliyatı daha güvenilir bir şekilde gerçekleştirmelerine olanak sağladı.

Ayak bileği protezi implantları nelerden yapılmıştır?

Ayak bileği protezleri titanyum, kobalt krom alaşımı ve polietilenden yapılmıştır. Nikel alerjisi olan hastalar için tamamen titanyum olan implantlar bir seçenek olabilir.

Ayak bileği protezi genel veya bölgesel anestezi altında mı yapılır?

Ayak bileği replasmanı bölgesel anestezi altında yapılır. Bacak ameliyat için uyuşturulur ve genellikle anestezinin etkileri ameliyattan sonra bir veya iki gün sürer ve bu da ağrıyı kontrol etmeye yardımcı olur. Ameliyata başlamadan önce hastalara ameliyat sırasında uykuya dalmak için ilaç verilir, ancak işlem sırasında kendi kendilerine nefes alırlar ve bilinçleri kapalı değildir.

Ayak bileği protezi ameliyatı sonrası iyileşme nasıldır?

Ameliyattan sonraki ilk dört hafta bacağınız yüksekte tutulmalı ve ayağınıza ağırlık vermemelisiniz. Dört hafta sonra özel bir botla yürümeye başlarsınız ve fizik tedaviye başlarsınız. Sekiz haftada çoğu hasta normal ayakkabı giyebilir ve sınırlı aktiviteye başlayabilir. Dört ay sonra çoğu hasta ameliyattan öncekinden daha iyi hisseder. Altı ayda, genel olarak %75 oranında iyileşirsiniz ve ameliyattan bir yıl sonra tam iyileşme beklenir.

Aşağıda genel iyileşme zaman çerçeveleri ve karşılaştırma ölçütleri verilmiştir. Fakat bunlar hastadan hastaya değişiklik gösterebilir.

İlk dört hafta: Ameliyattan hemen sonra ayak bileği alçıdadır ve ayağa ağırlık vermenize izin verilmez. İlk iki hafta, ayak bileğindeki ve ayaktaki şişmeyi en aza indirmek ve kesiğin mümkün olduğunca çabuk iyileşmesini sağlamak için ayak bileği kalp seviyesinin üzerine yükseltilecektir. Ayak bileğiniz zamanın yaklaşık %90’ında yukarıda kalacak, ancak yemek için kalkabilecek ve koltuk değneklerini kullanarak banyoyu kullanabileceksiniz.

İlk iki haftadan sonra insizyondaki dikişler alınacak ve ayak bileğiniz çıkarılabilir bir bota yerleştirilecektir. Bu aşamada botu çıkarıp duş alabilir, uyuyabilir ve egzersizlerinizi yapabilirsiniz.

Dört hafta sonra: Dört hafta sonra koruyucu botu kullanarak bacağınıza ağırlık vermeye başlayabilirsiniz ve fizik tedaviye başlayacaksınız. Ameliyattan sekiz hafta sonra koruyucu botu kullanmayı bırakabilir ve yürüyüş için normal bir ayakkabı veya spor ayakkabı giymeye dönebilirsiniz.

Dört ay ve sonrası: Dört ayda, ameliyattan öncekinden daha iyi olacaksınız. Altı ayda, yaklaşık %75 oranında iyileşmiş olacaksınız.

Ayak bileği protezi sonrası yürüyebilmeniz ne kadar sürer?

Çoğu hasta ameliyattan dört hafta sonra koruyucu bir bot kullanarak yürüyebilir ve sekiz haftada normal bir ayakkabı giyerek yürüyebilir.

Ayak bileği protezi ameliyatından sonra tekrar ne zaman araba kullanabilirim?

Çoğu hasta sağ ayak bileği ameliyatından sekiz hafta sonra, ameliyat sol ayak bileğinde ise daha erken araba kullanabilir.

Ayak bileği protezi ameliyatı ne kadar başarılı?

Ayak bileği replasmanı genellikle ağrıyı hafifletme ve ayak bileğindeki hareketi koruma açısından çok başarılı bir işlemdir. Elbette her ameliyatın riskleri vardır. Ayak bileği protezi ameliyatının riskleri arasında enfeksiyon, uyuşukluk, kan pıhtıları ve implantın kemiğe hemen yapışmama riski bulunur. Tüm eklem protezi implantları gibi total ayak bileği protezleri de zamanla gevşeyebilir.

Yazar: Erhan Yanlar

Erhan YANLAR