Alzheimer Tedavisi

Alzheimer

Günümüzde Alzheimer hastalığına özgü beyin değişikliklerinin, ilk belirtiler ortaya çıkmadan yıllar önce başladığını biliyoruz.

Alzheimer hastalığının 7 aşaması

Alzheimer hastalığının klinik öncesi aşamasından son aşamasına kadar neler beklenebilir?

Tanıdan önce: demansın yokluğu

Yedi aşamalı modelin ilk üç aşamasında, kişinin demansı olmadığı kabul edilir, çünkü semptomlar genellikle tipik yaşlanma ile ilişkilidir ve genellikle sağlık hizmeti sağlayıcıları veya yakınları tarafından fark edilmez. Bu aşamaya Alzheimer hastalığının klinik öncesi aşaması da denir.

Birinci aşama: bozulma olmaması

İlk aşamada, Alzheimer hastalığı olan bir kişide hafıza bozukluğu veya bunama semptomlarına dair bir kanıt yoktur. Bu aşamada Alzheimer hastalığı tespit edilemez. Bazen bu aşamaya Bilişsel Bozukluğun Yokluğu da denir.

İkinci Aşama: Çok Hafif Bilişsel Bozukluk

Bu aşamada, Alzheimer hastalığı olan bir kişi, yaşlanma ile ilişkili tipik unutkanlığı yaşamaya başlar. Araba anahtarlarınızı veya cüzdanınızı nerede bıraktığınızı unutabilirsiniz. Genellikle bu belirtiler akrabalar veya doktor tarafından fark edilmez.

Üçüncü Aşama: Hafif Bilişsel Bozukluk

Bu aşamadan geçen insanlar, artan unutkanlığın yanı sıra konsantrasyonda hafif zorluk yaşarlar. Bu belirtiler, çalışanlar için iş performansında bir azalmaya yol açabilir veya dışarıda bir işi olmayan kişiler söz konusu olduğunda, temizlik veya fatura ödeme gibi düzenli ev işlerinin performansında bir düşüş yaşayabilirler. Üçüncü aşamada, kişinin aile üyelerinin en büyük unutkanlığı ve düşük performansı fark etmesi muhtemeldir.

Erken evre demans

Yukarıda bahsedilen ilk üç aşamada kişi bunama hastası sayılmaz. Ancak dördüncü aşamada bu değişir ve bir kişinin erken evre bunama olduğu kabul edilir. Erken evre demansın, klinik semptomların 65 yaşından önce başlamasını ifade eden dementia praecox veya erken Alzheimer hastalığından ayrıldığına dikkat edilmesi gerekir.

Dördüncü Aşama: Orta Derecede Bilişsel Gerileme

Dördüncü evre, klinik olarak erken evre demans olarak tanımlanan şeyi içerir. Erken evre demansı olan bir kişi (yedi evreli modelin dördüncü evresinde) artan unutkanlık yaşayacak ve sıklıkla son olayları unutacak, ayrıca konsantre olmakta, sorunları çözmekte ve mali durumu yönetmekte zorluk çekecektir. Bilmediğiniz yerlere kendi başınıza seyahat etmekte zorluk çekebilir ve karmaşık görevleri yerine getirmede veya fikirlerinizi organize etmede ve ifade etmede zorluk çekebilirsiniz.

Dördüncü aşamadan geçen kişiler de unutkanlıklarını ve diğer semptomlarını inkar edebilir ve sosyalleşme giderek zorlaştıkça aile ve arkadaşlardan uzaklaşmaya başlayabilirler. Dördüncü aşamanın ortalama süresi yaklaşık iki yıldır.

Orta evre

Beşinci aşama, altıncı aşamaya kadar devam eden orta aşama demansın başlangıcını işaret eder.

Beşinci Aşama: Orta ila Şiddetli Bilişsel Bozukluk

Nerede olduklarını (mekansal oryantasyon) veya günün hangi saatinde olduğunu (zamansal oryantasyon) tanımlayamayabilirler. Aşama beş ortalama bir buçuk yıl sürer.

Altıncı Aşama: Şiddetli Bilişsel Bozukluk

Ara bunama olarak da adlandırılan altıncı aşama, bir kişinin günlük aktivitelerini gerçekleştirmek için önemli ölçüde yardıma ihtiyaç duyduğu bir dönemin başlangıcını işaret eder. Son olayları çok az hatırlıyor ve yakın arkadaşlarınızın veya aile üyelerinizin isimlerini unutabilirsiniz. Bu aşama ortalama yaklaşık iki buçuk yıl sürer.

Yedinci Aşama: Çok Ağır Bilişsel Bozukluk

Terminal demans olarak da adlandırılan yedinci aşama, Alzheimer hastalığının ilerlemesindeki son aşamadır. Bu aşamada, çoğu insan konuşma veya iletişim kurma yeteneklerini kaybetmiş olacaktır. Günde 24 saat tuvalet, yemek yeme, giyinme, banyo yapma ve diğer günlük aktiviteler de dahil olmak üzere aktivitelerinin çoğunda genellikle yardıma ihtiyaç duyarlar. Yedinci aşamadan geçen kişiler psikomotor becerilerini sıklıkla kaybettikleri için yürüyemeyebilirler veya etrafta dolaşmak için önemli ölçüde yardıma ihtiyaç duyabilirler. Bu aşama ortalama iki buçuk yıl sürer.

Alzheimer hastalığı, 4 ila 20 yıllık bir süre içinde giderek kötüleşen ilerleyici bir hastalıktır. Bununla birlikte, ortalama olarak, çoğu insan teşhisten sonra dört ila sekiz yıl yaşar. Hastalığın ilerlemesi kişiden kişiye değişebilir, ancak aile üyeleri ve bakıcılar, ilerleme sırasında meydana gelen tipik aşamaların farkında olmalıdır. Hem Alzheimer hastalığı olan kişi hem de sevdikleri için gezinmesi zor bir yol, ancak ne bekleyeceğini bilmek stres ve belirsizliğin bir kısmını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Alzheimer Hastalığının En Yaygın Semptomları

• Kognitif bozukluk.
• Zamansal-uzaysal oryantasyon bozukluğu.
• Kendini ifade etmede zorluk.
• Günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmede zorluk.

Alzheimer’ın Nedenleri Nelerdir?

Genetik bir bileşenin olduğu ve ailede Alzheimer hastalığı öyküsü olduğu durumlar dışında, Alzheimer hastalığının nihai nedeni bilinmemektedir.

Alzheimer hastalığında, iki protein (amiloid beta ve hiperfosforile tau), ilk semptomlar ortaya çıkmadan önce bile beyinde erken bir zamanda birikir. Bu proteinler, nöronların etrafında biriken ve nöronal hasara neden olan plaklar ve yumaklar şeklinde kümeler oluşturur.

Alzheimer için risk faktörleri nelerdir?

Alzheimer hastalığı için ana risk faktörü yaştır. Diğer risk faktörleri;

• kardiyovasküler risk faktörleri (hipertansiyon, diyabet veya obezite),
• hareketsiz bir yaşam tarzı.

Alzheimer hastalığı nasıl teşhis edilir?

Bir kişinin Alzheimer olduğunu belirleyen tek bir test yoktur. Doktorlar bir kişinin demansı olup olmadığını hemen hemen her zaman belirleyebilse de, kesin nedeni belirlemek zor olabilir. Alzheimer’ı teşhis etmek için, aşağıdakileri içeren kapsamlı tıbbi değerlendirmeler gereklidir:

• Ayrıntılı tıbbi geçmiş
• Mental durum ve ruh halinin değerlendirilmesi
• Fiziksel ve nörolojik muayene
• Demans benzeri semptomların diğer nedenlerini ekarte etmek için testler (kan testleri ve beyin görüntüleme çalışmaları gibi)

Alzheimer hastalığı nasıl tedavi edilir?

Şu anda bu hastalığın ilerlemesini yavaşlatan tedavilerbulunmamaktadır, ancak semptomatik ilaçlar mevcuttur. Alzheimer hastalığının hafif-orta evresinde, asetilkolinesteraz inhibitörleri (donepezil, rivastigmin veya galantamin) ve tıbbi kullanım için bazı gıda takviyeleri endikedir. Orta aşamalarda, ilaç memantin eklenebilir.

Aynı şekilde hastaların ilaç dışı tedavisine odaklanmak önemlidir. Bu nedenle, hafif veya orta derecede Alzheimer hastalığına bağlı olarak bilişsel bozukluğu ve bunaması olan kişilerde bilişsel stimülasyon tedavisi faydalıdır.

Alzheimer’dan nasıl kaçınılır: Alzheimer Önlenebilir mi?

Alzheimer hastalığı demansın en yaygın nedenidir. Aynı zamanda, modern toplumlarda büyük sosyal ve ekonomik maliyetlere neden olan nörolojik sakatlığın önde gelen nedenidir.

Ama Alzheimer’dan nasıl kaçınılır? Bu soruyu cevaplamak için, ortaya çıkmasını nasıl önleyebileceğimizi araştırmak ve beyin sağlığımız için faydalı yaşam tarzı alışkanlıklarını teşvik etmek esastır.

Alzheimer’dan Kaçınmak: önleme stratejilerinde ilerleme

Hastalığı anlamanın yolu son yıllarda gelişmiştir. Alzheimer’ın ilk belirtilerin ortaya çıkmasından 15-20 yıl öncesine kadar beyne zarar vermeye başlayan uzun süreli bir hastalık olduğu artık biliniyor. Ne yazık ki, bugüne kadar, Alzheimer hastalığının seyrini değiştirme konusunda yeterince zıt kanıtlara sahip pazarlanmış herhangi bir ilaca sahip değiliz. Bu bağlamda, ulusal ve uluslararası uzmanlar, bilişsel olarak sağlıklı veya çok hafif semptomları olan kişilere yönelik hem birincil hem de ikincil önleme çalışmalarına da kendini adamıştır.

Alzheimer’ı önlemek için ipuçları

• Kardiyovasküler risk faktörlerini kontrol edin: Kolesterol, hipertansiyon, diyabet, obezite, sigara.
• Fiziksel egzersiz: Yürümek ve aktif kalmak esastır. Yapılacak fiziksel aksiyonu kişisel olarak planlamak devamlılık ve motivasyon açısından çok önemlidir.
• Aktif zihin: Zihne meydan okumalar sunmak, bilişsel rezervimizi korumamıza, yeni beceriler öğrenmemize, çapraz bulmaca çözmemize, okumamıza, atölye çalışmalarına veya kurslara kaydolmamıza yardımcı olur.
• Sosyal yaşam: Diğer insanlarla etkileşim kurmak, sinirsel bağlantıları aktif tutmamıza yardımcı olur ve refahımızın anahtarıdır.

Yazar: Mustafa Yılmaz

Mustafa YILMAZ