Guatr
Guatr, yutma veya nefes alma güçlüklerine neden olabilen tiroid bezinin büyümesi durumudur. Guatrın belirtileri arasında boyunda şişlik, öksürük ve boğazda sıkışma olabilir. Guatr, kadınlarda ve yaşlı erişkinlerde daha sık görülürken bir dizi farklı faktörden kaynaklı olarak ortaya çıkabilir.
Guatr mutlaka belirli bir tiroid hormonu seviyesini göstermez. Ancak bunun yerine iyot eksikliğini, tiroid nodülünü veya aşağıdakiler gibi başka bir durumu gösterebilir:
- Hashimoto hastalığı
- Multinodüler guatr
- Tiroid kanseri
- Gebelik
- Enflamasyon
- Hipertiroidizm
Aşırı aktif tiroid bezi olarak da bilinen hipertiroidizm, kilo kaybına, düzensiz kalp atışına ve sinirliliğe yol açabilen aşırı hormon üretimini içerir. Tiroid bezi boynun alt kısmında bulunur ve nefes borusunu sarar. Başta tiroksin ve triiyodotironin olmak üzere hormonları hücrelerin metabolizmasını uyarır, vücut ısısını kontrol eder ve protein üretimini düzenler.
Hipotiroidizm Nedir?
Hipotiroidizm, yeterince hormon üretmeyen, az çalışan bir tiroid olduğunu gösterenyaygın bir durumdur. Bu durum obezite, eklem ağrısı, kısırlık ve kalp hastalığına yol açabilir. Tiroid, enerji kullanımını ve metabolik fonksiyonları kontrol eden, boynun ön kısmında bulunan bezdir. 50 yaşın üzerindeki kadınlar, hipotiroidizm geliştirme açısından en yüksek risk altındadır.
Guatr Belirtileri
Guatrlar vakalarının çoğunda belirti görülmese de guatr büyümeye devam ederse farklı semptomlar ortaya çıkabilir. Belirtiler, guatr boyundaki diğer yapılara baskı yapacak kadar büyüdüğünde ortaya çıkar. Guatrlar yaygın olarak aşağıdaki belirtilere yol açar;
- Boyunda bir kitle veya yumru
- Solunum tüpünde (trakea) rahatsız edici basınç hissi
- Yutma güçlüğü
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Isı intoleransı
- Titreme
- Sinirlilik
- Hızlı veya düzensiz kalp atış hızı
Guatrın Potansiyel Nedenleri Nelerdir?
Bazı koşullar tiroid nodüllerinin gelişimine neden olabilir veya buna yatkınlık oluşturabilir;
İyot eksikliği: İyottan yoksun beslenme düzeni, bireyleri guatrlargelişimine yatkın hale getirebilir.
Tiroid dokusunun aşırı büyümesi: Bu, foliküler hiperplazi adı verilen bir durumdur (foliküler hücre normal görünen bir tiroid hücresidir). Hem foliküler hiperplazi hem de foliküler adenomlar kanserli değildir ve endişe verici değildir.
Tiroid kistleri: Tiroid kistleri, dejenere tiroid adenomları, konjenital kistler veya tiroid tarafından üretilen kolloid adı verilen bir sıvının aşırı üretilmesinin neden olduğu içi sıvı dolu boşluklardır.
Tiroidin iltihabi hastalıkları: Hashimoto tiroiditi veya Hashimoto hastalığı, hastanın tiroglobuline (tiroid bezi tarafından üretilen normal bir protein) karşı antikor geliştirdiği bir otoimmün olayın neden olduğu tiroid bezinin kronik inflamatuar durumudur. Uzun süredir devam eden Hashimoto tiroiditi, sıklıkla hipotiroidizm olarak adlandırılan azalmış tiroid hormonu üretimi ile ilişkilidir.
Tiroidin multinodüler hastalığı: Multinodüler guatr, birden fazla tiroid nodülü içeren bir tiroid bezidir. Multinodüler guatrın nedeni bilinmemektedir. Multinodüler guatrlar oldukça büyük olabilir ve göğüs boşluğuna kadar uzanabilir.
Guatr Teşhisi Nasıl Yapılır?
Aşağıdakiler guatrlı bir hastanın değerlendirilmesinde gerekli olan testlerin bir listesidir;
- Ultrason
- Kan Testleri
- TSH testi
- T3 ve T4 testi
Guatrlı tüm hastalar için tıbbi öykü ve fizik muayene gereklidir.
Guatrınız olabileceğine dair bir şüpheniz varsa, doktorunuz tıbbi geçmişinizin tamamını bilmek isteyecektir. Olası risk faktörleriniz, semptomlarınız ve diğer sağlık sorunlarınız veya endişeleriniz hakkında sorular sorulacaktır.
Doktorunuz, olası guatr belirtileri ve diğer sağlık sorunları hakkında daha fazla bilgi almak için sizi muayene edecektir. Muayene sırasında doktor, tiroidinizin boyutuna ve boynunuzdaki büyümüş lenf düğümlerine özellikle dikkat edecektir.
Guatr teşhisi, tiroid bezinin ve boyun lenf bezleri için yapılan kapsamlı bir ultrason muayenesi ile konur. Ultrason sizi hiçbir şekilde radyasyona maruz bırakmaz. Boynunuzun önemli yapılarına derinin altına bakmak için ses dalgalarını kullanır.
Guatr: BT Taraması Ne Zaman Yapılır?
Fizik muayene veya ultrason, guatrın gerçekte ne kadar ilerlediğini tam olarak belirleyemediğinde, bir BT taraması istenmelidir. BT taraması, guatrın genişlediği alanları gösterecek ve doktorunuza tedavi seçimi için yardımcı olacaktır.
Guatr Tedavileri Nelerdir?
Gözlem: Biyopsili veya biyopsisiz ultrason, hastanın iyi huylu guatra sahip olduğunu ve semptomun çok az olduğunu gösteriyorsa, doktor sadece hastayı ve guatrı izlemeyi önerebilir. Gözlem genellikle yaklaşık bir yıl içinde tiroid kan testleri, ultrason ve fizik muayenenin tekrarlanması anlamına gelir. Guatrın boyutu artarsa veya semptomlar ortaya çıkarsa, başka bir müdahale gerekebilir.
Tiroid Hormon Tedavisi
Hipotiroidiniz varsa (düşük tiroid hormonu), doktorunuz size bir hap veya kapsül şeklinde tiroid hormonu reçete edecektir. Doktorların düşük hormon seviyeleriyle başa çıkmak için reçete edebileceği farklı tiroid hormon hapları vardır. Teoride, tiroid hormonu reçete etmek, hipofiz bezinin tiroid uyarıcı hormon (TSH) üretimini azaltabilir ve böylece tiroid dokusunun büyümesine yönelik uyarıyı azaltabilir. Birçok durumda, hastalar hipotiroidi olduğunda, bu guatrın boyutunda bir azalmaya neden olabilir.
Hipertiroidiniz varsa,doktorunuz muhtemelen hipertiroidizmi kontrol etmek için size bir ilaç yazacaktır. Bu ilaçlar sizi aşağıdakilere hazırlamak için kullanılabilir:
- Radyoaktif iyot tedavisi
- Ameliyat
- Guatrın Sürekli Gözlemlenmesi
Guatr iltihaplı haldeyse, doktorunuz size iltihabı tedavi eden ilaçlar reçete edebilir. Otoimmün veya diğer inflamatuar nedenlerle ilişkili guatrlar için hem aspirin hem de steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar reçete edilebilir.
Radyoaktif İyot Tedavisi
Tiroid guatrının aşırı tiroid hormonu üretimi ile ilişkili olduğu durumlarda kullanılır ve ağızdan alınır. Radyoaktif iyot tedavisi sırasında hastaya bir hap içinde az miktarda radyoaktif iyot verilir ve tiroid bezinin ne kadar iyot aldığını ve guatrın tiroid bezi boyunca iyot alıp almadığını belirlemek için özel bir görüntüleme kamerası kullanılır. RAI tedavisi sıklıkla guatrın boyutunun küçülmesine neden olur.
Gautr Ameliyatı
Bazen guatrlar ve multinodüler guatrlar ameliyatla tedavi edilir. Guatrı çıkarmak için bazı potansiyel endikasyonlar şunları içerir:
- Guatr büyüktür (boyunda görünür bir kitle oluşturur)
- Guatr solunum tüpünde veya yutma tüpünde semptomlar üretiyor
- Guatr aşırı tiroid hormonu üretiyor
- Semptom üreten multinodüler guatrlar
Yazar: Muharrem Kuzkaya