EN
Diyabet Nedir?
Çoğu kişinin “şeker hastalığı” olarak adlandırdığı şey aslında şeker hastalığı adı verilen bir grup hastalıktır. Bu hastalıklar vücudunuzun kanınızdaki şekeri (veya glikozu) enerjiye çevirme yeteneğini etkiler. Vücudunuz glikozu değiştirmek için insülin kullanır, böylece hücreler tarafından enerji için kullanılabilir. Hangi diyabet tipine sahip olduğunuza bağlı olarak, vücudunuz ya yeterince insülin üretmiyor ya da düzgün kullanmıyor demektir.
Diyabet pek çok sonucu olan bir sorundur. Eğer hastalığınız varsa, vücudunuz kan şekerini artık sağlıklı bir seviyede tutamaz. Aynı zamanda ilerleyen yıllarda diyabetin etkileri daha karmaşık hale gelebilir. Diyabet hastalığı, başınızdan ayak parmaklarınıza olan herhangi bir bölgede kadar ciddi, hatta yaşamı tehdit eden sorunlara yol açabilir.
Çok fazla kan şekeri (glikoz olarak da adlandırılır), vücudunuzda dolaşan kan damarlarına ve sinirlere zarar verebilir. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer birçok tıbbi duruma zemin hazırlayabilir;
- Felç
- Kalp hastalığı
- Böbrek hastalığı
- Görme sorunları ve körlük
- Ayak veya bacaklarda hasar
Diyabet Türleri Nelerdir?
Tip 1 diyabet: Genellikle “insüline bağımlı diyabet” olarak adlandırılan tip 1 diyabet, vücudunuz insülin yapmayı bıraktığında ortaya çıkar. Çocuklarda sık görülür, ancak her yaşta teşhis edilebilir. Tip 1 diyabet, geri döndürülemeyecek uzun vadeli bir durum olsa da sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yaparak ve reçete edilen insülini etkili bir şekilde kullanarak kontrol altına alabilirsiniz.
Tip 2 diyabet: Genellikle “insüline bağımlı olmayan diyabet” olarak adlandırılan tip 2 diyabet, kan şekeri seviyeniz çok yüksek olduğunda ortaya çıkar. Erişkinlerde daha sık görülür, ancak her yaşta teşhis edilebilir. Bazen hiçbir belirti fark edilmese de, belirtiler aşırı açlık, bulanık görme ve sık idrara çıkmayı içerebilir.
Gestasyonel diyabet: Gebelik diyabeti, vücudunuzdaki değişiklikler yüksek kan şekerine neden olduğunda hamilelik sırasında ortaya çıkar. Bu kısa vadeli durumun tersine çevrilmesi mümkündür. Çoğu kadın herhangi bir semptom fark etmediğinden, doktorunuz sıklıkla glikoz seviyenizi izleyecektir. Gestasyonel diyabeti hamileliğiniz sırasında yönetebilirsiniz ve genellikle bebeğiniz doğduktan sonra geçer.
Prediyabet: Birinci basamak tedavinizin düzenli bir parçası olarak, doktorunuz kan şekeri seviyenizi periyodik olarak (genellikle yılda bir) test edecektir. Prediyabetin tersine çevrilebilmesi mümkün olduğundan, onu erken yakalamak çok önemlidir. Kan şekeri seviyeleriniz normalden yüksekse, ancak diyabet teşhisi konacak kadar yüksek değilse, prediyabetik olarak kabul edilirsiniz. Doktorunuz, prediyabetinizi kontrol altına almak veya tersine çevirmek için atabileceğiniz önemli adımlar hakkında sizinle konuşacaktır.
Diyabeti Önleme
Tip 1 diyabet genellikle çocuklukta veya erken yetişkinlikte ortaya çıksa da, yaşamın ilerleyen dönemlerinde de gelişebilir. Ancak şu anda kesin risk faktörlerinin ne olduğu veya nasıl önleneceği bilinmiyor.
Kadınlar, özellikle diyabet için başka risk faktörleri varsa, hamile kalmadan önce daha aktif olarak ve sağlıklı bir kiloda kalarak gestasyonel diyabet riskini azaltabilirler.
Önlemek için çok şey yapabileceğiniz diyabet şekli ise tip 2 diyabettir. Genellikle, insanlar tam gelişmiş tip 2 diyabet geçirmeden önce ilk önce prediyabet geliştirirler. Prediyabetiniz olduğunu biliyorsanız, yaşam tarzınızda değişiklik yapmak diyabeti yönetmenin önemli bir yoludur. Tip 2 diyabeti önlemek için yapılabilecekler şu şekildedir;
Kilo verin: Uygun beslenme ve egzersiz yoluyla fazla kilolardan kurtulmak, vücudun insülin kullanma ve glikozu daha verimli bir şekilde işleme yeteneğini geliştirebilir.
Daha çok hareket edin: Aktif bir yaşam tarzını benimsemek ve diyabet riskini azaltmak için hafta boyunca en az iki buçuk saat egzersiz yapmaya çalışın.
Sağlıklı beslenmenin tadını çıkarın: Kilo vermenize yardımcı olacak bir beslenme planı geliştirin. Uzun süreli takip edebileceğiniz sağlıklı beslenme alışkanlıklarını öğrenmek için bir diyetisyenle çalışmak isteyebilirsiniz.
Tıbbi müdahaleleri deneyin: Özellikle yaşam tarzı değişiklikleri yeterince yardımcı olmuyorsa, diyabet geliştirme şansınızı azaltmak için ilaç almanız gerekebilir. Doktorların bu durumlarda prediyabetli kişiler için sıklıkla önerdiği bir ilaç metformindir. Karaciğerinizin ürettiği glikoz miktarını azaltarak kan şekerinizi daha iyi kontrol etmenize yardımcı olabilir.
Diyabet Teşhisi
Tip 1 ve tip 2 diyabetin yaygın semptomları şunları içerir;
- Olağandışı susuzluk veya açlık hissi
- Sık idrara çıkma
- Bulanık görüş
- Kilo kaybı
Bununla birlikte, diyabetli bazı kişiler, özellikle erken evrelerde semptomları her zaman fark etmezler.
Diyabet Tedavisi
Tip 1 diyabetli kişilerin düzenli insülin enjeksiyonları ile tedavi etmesi gerekir. Tip 2 diyabetli kişiler bazen insülin enjeksiyonları, insülin olmayan enjeksiyonlar, haplar, diyet veya egzersiz ile bunu yönetebilirler.
Diyabet sorunu yaşıyorsanız, esas göreviniz hala kan şekerinizi kontrol altında tutmaktır. Ama aynı zamanda yeni bir hedefiniz var: komplikasyonları önlemek.
Kalp hastalığı ve felç, tip 2 diyabetli insanlar arasında en önemli ölüm nedenleridir. Bu tehditlere ve diğer komplikasyonlara ilişkin riskinizi azaltmak için doktorunuz şu tavsiyelerde bulunabilir;
- Kilo vermek
- Sigara içmeyi bırakmak
- Yüksek risk altındaysanız düzenli olarak aspirin almak
- Yüksek tansiyonu veya sağlıksız kolesterolü kontrol etmek için ilaç kullanımı
Doktorunuz sadece bir ilaç almaya başlamanızı, ardından kan şekerinizi kontrol altına alamazsanız zamanla daha fazla seçenek eklemenizi önerebilir. Bununla birlikte, uzun süreli kan şekerinizin bir ölçüsü olan A1C seviyeniz, teşhis konduğunuzda özellikle yüksekse, doktorunuz kan şekerinizi hemen kontrol etmek için birden fazla ilaç almaya başlamanızı önerebilir.
Ayrıca teşhis konduktan hemen sonra tip 2 diyabetinizi kontrol altına almak için insülin enjeksiyonları kullanmaya başlamanız gerekebilir. Ancak insüline başlama ihtiyacını bir başarısızlık veya gerileme olarak düşünmeyin; diyabet zamanla değişebilen ve yeni tedavi yaklaşımları gerektiren bir hastalıktır. İnsüline başlamak, diyabetinizi daha iyi yönetmenize ve komplikasyon riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.
Doktorunuz kan şekerinizi düzenli olarak ölçmenizi ve sonuçları kaydetmenizi isteyebilir. Kan şekerinizi doğru şekilde ölçmek için doktorunuzdan kullanımı kolay bir kan şekeri ölçüm cihazı önermesini isteyebilirsiniz.
Bazı diyabet ilaçları kan şekerinizin çok düşmesine neden olabilir. Bu soruna hipoglisemi denir ve ciddi olabilir. Hipoglisemi semptomlarını (titreme, terleme ve kafa karışıklığı gibi) nasıl tanıyacağınızı öğrenin ve nasıl tedavi edileceği konusunda doktorunuzla konuşun.
Ancak diyabet tedavisi olmayan kronik bir hastalıktır. Hayatınızın geri kalanında onu kontrol etmeniz gerekecek, bu da zaman, dikkat ve iyi seçimler gerektirecek.
Yazar: Gülçin Akı